- ۲۸ اگر سائلی گوید چرا نماز جمعه وقتی با امام خوانده شود دو رکعت است و وقتی با غیر امام اداء گردد دو رکعت و دو رکعت دیگر به آن اضافه میشود؟ 

در جواب گفته میشود

لِعِلَلَ شَتَّى مِنْهَا أَنَّ النَّاسَ يَتَخَطَّوْنَ إِلَى الْجُمُعَةِ مِنْ بُعْدِ فَأَحَبَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يُخْفِّفَ عَنْهُمْ لِمَوْضِعِ التَّعَبُ الَّذِي صَارُوا إِلَيْهِ وَ مِنْهَا أَنَّ الْإِمَامَ يَحْبِسُهُمْ لِلْخَطْبَةِ وَ هُمْ مُنْتَظِرُونَ لِلصَّلَاةِ وَ مَنِ انْتَظَرَ الصَّلَاةَ فَهُوَ فِي الصَّلَاةِ فِي حُكْمِ التَّمَامِ وَ مِنْهَا أَنَّ الصَّلَاةَ مَعَ الْإِمَامِ أَتَم وَ أَكْمَلُ لِعِلْمِهِ وَ فِقْهِهِ وَ فَضْلِهِ وَ عَدْلِهِ وَ مِنْهَا أَنَّ الْجُمُعَةَ عِيدُ وَ صَلَاةُ الْعِيدِ ركعتين [ رَكْعَتَانِ وَ لَمْ تُقَصَّرْ لِمَكَانِ

الْحُطْبَتَيْن.

به خاطر علت هایی چند:

 از جمله آن که مردم از راههای دور خود را به نماز جمعه میرسانند لذا حق تعالی دوست دارد نماز خفیف و آسان بر آنها باشد تا تعب و رنجی که در طی طریق متحمل شده اند بدین ترتیب جبران شود. 

از جمله آن که امام جمعه مردم را برای خواندن خطبه محصور و محبوس میکند و ایشان همواره منتظر نماز هستند و هر کسی که انتظار نماز را بکشد در نماز بوده و بدین ترتیب غیر از کسی است که نماز را تمام یعنی چهار رکعت خوانده از جمله آن که نماز با امام اتم و اکمل است زیرا امام واجد علم و فقه و فضل و عدالت است.

 از جمله آن که روز جمعه عید است و نماز عید دو رکعت میباشد و توهم نشود که این نماز مقصور و شکسته است بلکه تمام بوده زیرا دو خطبه غیر از دو رکعت میباشد پس مجموع دو رکعت و خطبه چهار رکعت به حساب می آیند.

. ۲۹- اگر سائل بگوید برای چه در نماز جمعه خطبه گذارده شده است؟

در جواب گفته می شود:

لِأَنَّ الْجُمُعَةَ مَشْهَدُ عَامٌ فَأَرَادَ أَنْ يَكُونَ لِلْإِمَامِ سَبَبٌ إِلَى مَوْعِظَتِهِمْ وَ تَرْغِيهِمْ فِي الطَّاعَةِ وَ تَرْهِيهِمْ مِنَ الْمَعْصِيَةِ وَ فِعْلِهِمْ وَ تَوْقِيفِهِمْ عَلَى مَا أَرَادُوا مِنْ مَصْلَحَةِ دِينِهِمْ وَ دُنْيَاهُمْ وَيُخْبِرُهُمْ بِمَا وَرَدَ عَلَيْهِمْ مِنَ الْآفَاتِ مِنَ الْأَحْوَالِ الَّتِي لَهُمْ فِيهَا الْمَضَرَّةُ وَ الْمَنْفَعَةُ وَ لَا يَكُونُ الصَّائِرُ فِي الصَّلَاةِ مُنْفَصِلًا وَ لَيْسَ بِفَاعِلِ غَيْرُهُ مِمَّنْ يَؤُمُ النَّاسَ فِي غَيْرِ يَوْمِ الْجُمُعَةِ. 

به خاطر آن که جمعه محل اجتماع عموم بوده لذا خداوند متعال خواسته است که امام جمعه سبب شود برای موعظه مردم و ترغیب نمودن ایشان به طاعت و ترس از گناه و انجام تکالیف و بازداشتنشان بر آنچه اراده دارند که عبارت باشد از مصلحت دین و دنیای آنها و نیز به ایشان خبر دهد از آفات و احوالی که در آنها ضرر و منفعت آنها میباشد در حالی که ائمه جماعات در غیر جمعه فاعل این امور نمیتوانند باشند زیرا تنها امامی که منفصل از نماز و جدا از آن می تواند این امر را عملی سازد امام جمعه میباشد.

. ۳۰ اگر سائل بگوید چرا دو خطبه در نماز جمعه قرار داده شده است؟ در جواب گفته میشود

لِأَنْ تَكُونَ وَاحِدَةً لِلثَّنَاءِ وَ التَّمْجِيدِ وَ التَّقْدِيسِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْأَحْرَى لِلْحَوَائِجِ وَ الْإِعْذَارِ وَ الْإِنْذَارِ وَ الدُّعَاءِ وَ لِمَا يُرِيدُ أَنْ يُعَلِّمَهُمْ مِنْ أَمْرِهِ وَ نَهْيهِ مَا فِيهِ الصَّلَاحُ وَ الْفَسَادُ

به جهت آن که در یکی از آن دو ثناء و تمجید و تقديس خدای عز و جل شده و دیگری مشتمل است بر ذکر حوائج و اعذار و بر حذر داشتن از معاصی و دعاء و تنبیه بر اوامر و نواهی حق تعالی یعنی اموری که مشتمل بر صلاح و فساد بندگان می باشند.

۰ ۳۱- اگر سائل بگوید چرا در جمعه خطبه را اول و در عیدین بعداً می خوانند؟

در جواب گفته می شود:

لِأَنَّ الْجُمُعَةَ أَمْرُ دَائِمٌ وَ تَكُونُ فِي الشَّهْرِ مِرَاراً وَ فِي السَّنَةِ كَثِيراً وَ إِذَا كَثُرَ ذَلِكَ عَلَى النَّاسِ مَلُوا وَ تَرَكُوا وَ لَمْ يُقِيمُوا عَلَيْهِ وَ تَفَرَّقُوا عَنْهُ فَجُعِلَتْ قَبْلَ الصَّلَاةِ لِيُحْتَبَسُوا عَلَى الصَّلَاةِ وَ لَا يَتَفَرَّقُوا وَ لَا يَذْهَبُوا وَ أَمَّا الْعِيدَيْنِ فَإِنَّمَا هُوَ فِي السَّنَةِ مَرَّتَيْنِ وَ هُوَ أَعْظَمُ مِنَ الْجُمُعَةِ وَ الرِّحَامُ فِيهِ أَكْثَرُ وَ النَّاسُ فِيهِ أَرْغَبُ فَإِنْ تَفَرَّقَ بَعْضُ النَّاسِ بَقِيَ عَامَّتُهُمْ وَ لَيْسَ هُوَ بِكَثِيرٍ فَيَمَلُّوا وَيَسْخَفُوا بِهِ.

به خاطر آن که جمعه امر مستمر و دائمی است و در هر ماه چند مرتبه و در هر سال تعداد زیادی مراسم نماز جمعه اجراء می شود و قاعدتاً و غالباً هر امری که بر مردم زیاد تکرار شد از آن ملول شده و حتی الامکان سعی میکنند آن را ترک کنند لذا در نماز جمعه خطبه را اول قرار دادند تا بدین وسیله مردم را نگه داشته تا در نماز شرکت کنند و اما نماز عیدین در هر سال دو مرتبه انجام میشود و آن از نماز جمعه اعظم و اهم میباشد و ازدحام و اجتماع شرکت کنندگان در آن بیشتر و مردم در آن راغب تر هستند و به فرض اگر بعد از نماز برخی و اندکی از مردم متفرق شوند عموم و اکثرشان باقی میمانند و همان طوری که گفتیم نفرات متفرقين زیاد و کثیر نیست تا با پراکنده شدنشان نماز سبک شمرده شود و موجب استخفاف آن فراهم گردد».

. ۳۲ اگر سائل بگوید چرا جمعه بر کسانی واجب است که فاصله آنها تا نماز جمعه دو فرسخ باشد نه بیشتر از آن؟

در جواب گفته می شود

لِأَنَّ مَا يُقَصَّرُ فِيهِ الصَّلَاةُ بَرِيدَانِ ذَاهِباً أَوْ بَرِيدٌ ذَاهِباً وَ جَائِياً وَ الْبَرِيدُ أَرْبَعَةُ فَرَاسِحَ فَوَجَبَتِ الْجُمُعَةُ عَلَى مَنْ هُوَ عَلَى نِصْفِ الْبَرِيدِ الَّذِي يَحِبُ فِيهِ التَّقْصِيرُ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ يَجِيءُ فَرْسَحْيْنِ وَ يَذْهَبُ فَرْسَحَيْنِ فَذَلِكَ أَرْبَعَةُ فَرَاسِخَ وَ هُوَ نِصْفُ طَرِيقِ الْمُسَافِرِ.

زیرا مسافتی که در آن نماز شکسته می شود به مقدار دو برید رفتن یا یک برید رفتن و یک برید برگشتن است. 

لازم به تذکر است که هر برید چهار فرسخ می باشد.

لذا جمعه بر کسی که فاصله اش تا نماز نصف برید است واجب میباشد یعنی اگر به مقدار دو فرسخ برود و دو فرسخ برگردد که مجموع رفتن و برگشتن او چهار فرسخ که نصف مسافت مسافر است بشود بر او جمعه واجب میباشد.

. ۳۳ اگر گفته شود چرا در روز جمعه چهار رکعت به نوافل اضافه شده و مجموع نوافلی که در ظهر و عصر خوانده می شوند بیست رکعت میباشند؟

در جواب گوییم:

تَعْظِيماً لِذَلِكَ الْيَوْمِ وَ تَفْرِقَةً بَيْنَهُ وَبَيْنَ سَائِرِ الْأَيَّامِ.

به خاطر بزرگداشت این روز و این که بین آن و سایر ایام فرق باشد.