امام و آراستگی و حفظ ظاهر
آراستگی زیبایی و پاکیزگی را تمامی مردم میپسندند و بدان اهتمام می ورزند. این عمل نه تنها مورد تأیید شرع مقدس و سیره ائمه معصومین است، بلکه رعایت آن بسیار سفارش شده است.
اما در مقابل اشرافی گری بسیار تقبیح شده و پیشوایان مکتب نه تنها خود از آن پرهیز می نمودند، بلکه شیعیان و پیروان خویش را به احتراز از آن سفارش نموده اند. بنابراین از طرفی ژنده پوشی و ژولیدگی و سیمایی چندش آور داشتن به عنوان زهد و ساده زیستی و از طرفی تجمل گرایی و اشرافی گری هر دو مورد نکوهش ائمه معصومین است. پس انسان می تواند در عین سادگی ظاهری آراسته و نظیف داشته باشد.
در رفتار و حالات امام رضا آمده است که آن حضرت همیشه با ظاهری آراسته و زیبا در میان مردم ظاهر میشد و همگان از دیدن او لذت می بردند.
این جهم می گوید نزد امام رضا رفتم او را با موهای رنگ کرده دیدم. از او سئوال کردم با رنگ سیاه موهایت را رنگ کرده ای؟
فرمود: «در رنگ آمیزی مو پاداش است. زیرا رنگ کردن مو و آراستگی و آمادگی با آراستن ظاهر از جمله چیزهایی است که با کدامنی زنان را افزایش می دهد و هنگامی زنان به کج روی و انحراف کشانده میشوند که همسرانشان خود را برای آنان آماده و آراسته نکرده اند. ( مکارم الاخلاق، ص ۸۹)
در روایتی دیگر آمده است که روزی گروهی از صوفیان حضور امام رضا رسیدند و گفتند: امیرالمؤمنین مأمون درباره امری خلافت و ولایتعهدی که خداوند بر عهده او گذاشته است افرادی شایسته تر از اهل بیت ] برای احراز جایگاه امامت و پیشوایی امت و در میان آنان شخصیتی بهتر از شما سزاوارتر برای این منصب نیافتند. به همین دلیل بر آن شد که امر خلافت را به شما باز گرداند. اینکه امت به پیشوا و رهبری نیازمند است که جامه اش خشن و طعامش ساده باشد و بر الاغ سوار شود و از بیماران عیادت کند.
امام اله که تکیه داده بود راست نشست و فرمود: حضرت یوسف الله با این که منصب پیامبری داشت قبای ابریشمی با تکمه های زرین میپوشید و در مجلس فرعونیان بر پشتی های آنان تکیه می زد. پس وای بر شما مگر نه این است که از امام جز قسط و عدل انتظار داشته باشید؟ چون سخن گوید راست باشد و اگر حکم کند بر پایه عدل و داد باشد، و چون وعده کند وفا نماید. و خداوند می فرماید:
بگو چه کسی، زینت الهی را که پروردگار برای بندگانش پدید آورده و نیز رزق پاکیزه او را حرام کرده است . ( سوره اعراف، آیه ۲۲)
امام رضا الله در حضور مردم خود را می آراست و با شکوه و وقار خویش را می نمایاند. اما در خلوت خود و در محضر حضرت حق از هرگونه وسایل راحت طلبی دوری می گزید و از سیره و روش پدران خویش پیروی میکرد.
ابن عباد می گوید: امام رضا در تابستان بر روی حصیر و در زمستان بر روی پلاس می نشست و جامه خشن می پوشید و هنگامی که در میان مردم ظاهر می شد، خود را می آراست. (عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۷۸) (كشف الغمة، ج ۲، ص ۸۲۵)
محمد بن ولید کرمانی گفت از امام جواد درباره مشک سئوال کردم فرمود: پدرم دستور داده بود که مشک را با برگ درخت مخصوصی تهیه نمایند که هزینه آن هفتصد درهم می شد. فضل بن سهل در این باره به امام اه نوشت که مردم این کار را ناپسند می دانند. پدرم در جواب فضل نوشت آیا نمیدانی که یوسف پیامبر با آنکه منصب پیامبری را داشت لباس دیبا که آمیخته با طلا بود بر تن میکرد و بر صندلی مطلا می نشست، و این عمل مقام علمی او را نکاست.
آنگاه پدرم دستور داد عطردانی به مبلغ چهار هزار در هم برایش بسازند. (بحار الانوار، ج ۱۳، صص ۹۴ و ۹۵)