بعضی از مناظرات و مباحثات حضرت رضا علیه السلام

مناظره ی اول

محمد بن عبدالله خراسانی که خادم امام رضا علیه السلام بود چنین گوید؛ مردی از منکرین خدا نزد حضرت رضا عليه السلام آمد و گروهی از مردم نزد آن بزرگوار بودند حضرت فرمود : بر فرض محال اگر حق با شما باشد در حالی که چنین نیست و حق با شما نیست در این صورت ما و شما در عالم پس از مرگ مساوی و برابر هستیم به جهت این که نماز و روزه و زکوة و ايمان ما به خدا و قیامت برای ما ضرر و زیانی ندارد.

فسكت الرجل ولم يتكلم بشيء.

 و اگر حق با ما باشد که قطعاً چنین است و حق با ما میباشد در این صورت ما رستگاریم و شما زیان کار و اهل هلاکت هستید.

الستم قد هلكتم و نجونا.

 مرد مادی و منکر خدا که از بیان قاطع امام عاجز شده بود و جوابی نداشت به امام عرض کرد آقا به من بفهمانید تا بدانم که خدا چگونه است و در چه مکانی قرار گرفته است. 

حضرت فرمود: خداوند کیفیت و مکانها را آفریده است و دارای کیفیت و مکان نمیباشد خداوند با حواس ظاهری درک نمیگردد و به چیزی قیاس نمی شود.

لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ و هو السميع البصير ( سوره شوری آیه ۱۱)

مرد مادی گفت اگر چنین است که خداوند با هیچ یک از نیروی ظاهری درک نمیگردد بنابراین او چیزی نیست و خدائی وجود ندارد.

حضرت فرمود: وای بر تو چون حواس ظاهری تو از درک او عاجز شد او را انکار کردی و نحن إذا عَجِزَتْ حواسنا عن إدراكه ايقنا انه ربنا و هُوَ بخلاف شيء من الاشياء.

ولی ما چون حواس ظاهری مان از درک ذات و حقیقت خدا عاجز شد و او را با نیروی عقل و فطرت درک کردیم یقین به وجود او پیدا کردیم و دانستیم که او خالق و ربّ ما میباشد و دانستیم که خداوند برخلاف وجودات مادی و جسمانی - ماده و جسم نیست. 

شخص مادی گفت ؛ به من بفرمائید خداوند از چه زمانی وجود داشته است.

امام (ع) فرمود: به من خبر بده که خداوند در کدام زمان نبوده است تا من به تو خبر دهم که خداوند در چه زمانی وجود پیدا کرده است.

منکر خدا گفت ؛ دلیل بر وجود خدا چیست

امام (ع) فرمود: من چون بر این بدن جسمانی خود نگریستم دیدم نمی توانم بر طول و عرض آن چیزی بیفزایم و یا از آن چیزی کم کنم من نمیتوانم بدی ها را از آن بر طرف سازم و منافع را به سوی آن جلب کنم یا امام (مثلاً پیری را تبدیل به جوانی کنم و یا مرگ را از خودم بر طرف سازم از این مطلب یقین کردم که این ساختمان بدن انسان سازنده ای دارد لذا به وجود خداوند عالم و حکیم اقرار کردم.

علاوه بر این گردش سیارات جهان و پیدایش ابرها و وزیدن بادها و سیر خورشید و ماه و ستارگان و نشانه های شگفت انگیز و آشکارای دیگری را که در جهان با نظم مخصوص مشاهده کردم از این مطالب دانستم که این جهان گرداننده ای دارد و این موجودات دارای سازنده و آفریدگاری میباشد. (اصول کافی جلد ۱ صفحه (۷۸ (۲) سوره انعام آیه ۱۰۳)

خداوند در قرآن مجید می فرماید:

لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ وَ هُوَ الْلَطِيفُ الْخَبِيْرِ

 خدا به وسیله ی چشم دیده نمیشود زیرا که جسم و ماده نیست ولی خداوند چشمها را درک میکند و خداوند به بندگانش مهربان است و به تمام اعمال آگاه میباشد.

 یکی از شاعران شیرین زبان در جواب مادیین کوردل که گویند چون خداوند با چشم ظاهری دیده نمیشود پس وجود ندارد چنین گوید: 

ای آن که تو گفتی که خدا نیست      در ملک وجود کدخدا نیست

 نادیده تو منکری خدا را       این قول تو جز کج و خطا نیست

 گر چشم تو باز بود و بینا     گفتی به خدا که جز خدا نیست 

  پس عقل تو نیز غیر مرئی است     گوئیم که عقل در شما نیست 

کشتی جهان است منظم السير     ياللعجب آن که ناخدا نیست 

برهان تو واضح است يا رب       هستی تو و جز تو ماسوی نیست 

مؤلف گوید حقیر در کتاب درسهایی از جهان بینی الهی و مادی (۱۲) درس و در کتاب درسهایی از توحید و عدل (۱۸) درس در رد عقائد مادیین به طور تفصیل بحث کرده ام طالبین میتوانند به آن دو کتاب مراجعه فرمایند.