عالم آل محمد ﷺ

این عالم آل محمد علی بن موسی الرضاء است پس درباره دیانتتان از او بپرسید و هر چه را میگوید یاد بگیرید. ( امام موسى بن جعفر (ع)) از بزرگترین صفات امام و از خصوصیات امامت در اسلام دانش و معرفت است علم به خدا و صفات و افعالش علم به عقیده توحید و آنچه به آن مربوط است و علم به احکام اسلام و عمل به آن علم به کتاب خدا و عمل به سنت پیامبر علم به اوضاع زندگی و سیاسی و رهبری همان طور که قرآن مجید می فرماید بپرسید از دانایان و عالمان چنانچه نمیدانید» و «اگر امری درباره امنیت یا ترسی بر آنان وارد شد آن را پخش میکنند و اگر آن را با پیامبران یا متولیان امر در میان گذاشتند آنها درباره آن امر داناتر بودند. (سوره نساء ٫ آیه ۸۳)

امام علی بن موسی الرضا درباره امام و شرایط او در دانش و معرفت میفرماید امام حلال خدا را حلال و حرام خدا را حرام میداند حدود دین خدا را بجای می آورد. مردم را بسوی دین خدا راهنمایی و هدایت میکند. ( تحف العقول عن آل الرسول ٫ ص ۳۲۹) امام دانشمندی است که در نمی ماند و چوپانی است که گول نمیخورد ( تحف العقول عن آل الرسول ٫ ص ۲۲۹) پردانش صبور، دانا به امور، سیاستمدار و مستحق ریاست است. ( تحف العقول عن آل الرسول ٫ ص ۳۲۹) امام با زمامداری امور مسلمین، باعث عزت مؤمنین و مستحکم شدن پایه اسلام ناب و نماز و روزه و زکات و حج و جهاد و صدقات و امضای حدود الهی و احکام اسلامی میشود. (ذخائر العقبى فى مناقب ذوي القربي ٫ ص ۱۶ )  مسؤولیت امام در اسلام بس بزرگ و با اهمیت است که حفظ اسلام و حمایت از شریعت و عقیده اسلامی از تحریف دشمنان و دفاع از آن جزو وظایف آن است تا بتواند دین را در برابر گروههای منحرف و گمراه حمایت کند و محتوای شریعت دین مبین را برای مردم روشن و آگاه می سازد.

همچنین امام در برابر تربیت مردم و رهبری و ارشاد آنان مسؤول است و باید قوانین اسلامی را بدرستی برای آنان تشریح کند و اگر امام عالم و دانا به این امور نباشد نمی تواند به خوبی مردم را به امور سیاسی و مذهبی و اجتماعی زمان خود تربیت و مطلع گرداند ائمه هدی مظهر دانش و جلوه گر شریعت اسلامی بودند که خداوند درباره ایشان فرمودند: بپرسید از اهل علم و دانش اگر نمی دانید.» (سوره انبیاء ٫ آیه ۷) 

آنان امین سنت پیامبر و میراث رسالت و پاسدار احکام اسلامی و مفسر و مروج آن در میان مردم میباشند چنانچه در حدیث شریف آمده است: «من در میان شما دو چیز گرانمایه را امانت نهاده ام قرآن مجید که ریسمان بلندی است از آسمان تا به زمین دیگری اهل بیت من که از هم جدا نخواهند شد تا حوض کوثر پس ببینید چطور با آنها رفتار میکنید. (ذخائر العقبى فى مناقب ذوي القربي ٫ ص ۱۶)

پیامبر ه این گونه قرآن مجید و اهل بیت را با هم پیوند می زند و از آنها چراغ روشنی میسازد که مردم را از گمراهی و انحراف نجات دهد و ادامه دهنده راه رسالت نبوی باشند چنانچه قرآن درباره آنها میفرماید از دانایان بپرسید اگر نمی دانید.

و امام علی بن موسی الرضا رهبری از اهل بیت است که حدیث شریف به آنها اشاره کرده و دعوت به رهروی والتزام به امامتشان را کرده است. همه دانشمندان بر دانش والای او و تسلط کامل او بر محتوای قرآن مجید و اسرار و معارف آن و کمال دانش او به امور شرع و اجزای آن صحه گذارده اند همه دانشمندان عصر امام و همچنین سخندانان متصوفین و حتی مشرکین و زندیقها به دانش او معترف بودند و به بیان کامل آن حضرت در مقابل کسانی که با ایشان به بحث و مناظره می نشستند اذعان داشتند محمد بن عیسی التعطینی میگوید: هرگاه مردم مسأله ای داشتند آن را از حضرت امام میپرسیدند تا جایی که به پانزده هزار مسأله جواب دادند. (کتاب الغيبة ٫ ص ۴۸)

دانش و معرفت امام میراث پیامبره و بخششی از علم خداوندی بود که توسط آن مسایل راحل و حقایق را روشن میساخت او به کمال دانش و علم رسیده بود. امام موسی بن جعفر درباره دانش و استحقاق مقام امامت فرزندش امام رضا به یکی از دوستانشان علی بن یقطین میگوید این دانشمندترین فرد در نزد من است. به فرزندش اشاره کردند و گفتند کنیه ام را به او دادم. (الفصول المهمة في معرفة احوال الائمة ٫ ص ۲۵۱) ابن الصباغ المالكي از ابراهیم بن العباس نقل میکند که گفت هر چیزی از حضرت رضا پرسیده میشد میدانست و من از او داناتر کسی را ندیدم مأمون همیشه او را با سئوال امتحان میکرد و ایشان همه را جواب میدادند. ( الفصول المهمة في معرفة احوال الائمة ٫ ص ۲۵۱) علامه سبط بن الجوزی به نقل از الواقدی در مورد امام رضا میگوید در مسجد رسول الله ﷺ به سئوالات دینی مردم جواب میدادند در حالی که سن آن حضرت ۲۶ سال و ۶ ماه بود. ( تذكرة الخواص ٫ ص ۲۵۱) همچنین ابن الجوزی میگوید عبدالله بن احمد المقدس در کتاب انسان العرشیشن نوشته است که امام علی بن موسی الرضاء روایتی را از پدرش موسی و او از پدرش جعفر و از او پدرش محمد و او از پدرش علی و او از پدرش حسین و او از پدرش علی و او از پیامبر ه ذکر کرده است که اگر بر دیوانه ای آن را بخوانند، عاقل می شود. ( تذكرة الخواص ٫ ص ۲۵۱) از الواقدی نقل شده است که گفت وقتى على بن موسى الرضاء از مدینه به نیشابور خراسان رسیدند دانشمندانی مانند یحیی بن یحیی و اسحاق بن راهوية ومحمد بن رافع واحمد بن حرب و دیگران برای تبرک به آن حضرت و طلب حدیث و روایت به ایشان متوسل شدند. ( تذكرة الخواص ٫ ص ۲۵۱)

درمتن عهدی که مأمون بدست خود برای امام رضا نوشت در آن متذکر شد که از ایشان در فضیلت و دانش و پارسایی در باطن و ظاهر کسی را برتر نیافتم (همان مدرک ٫ ص ۲۵۳)

صاحب کتاب اعلام الوری با علام الهدی از اباصلت عبدالسلام بن صالح الهروی نقل میکند که از علی بن موسی الرضا دانشمندتر ندیدم و هیچ عالمی نبود مگر این که مانند من درباره ایشان شهادت بدهد مأمون در مجلس خود عده ای از دانشمندان دین و شریعت و سخنوران را جمع کرد و با حضرت به مناظره نشستند و او همه آنها را مبهوت دانش و فضیلت خود ساخت و هیچ کس نماند مگر به دانایی حضرت و بی کفایتی خود اعتراف کرد و شنیدم که آن حضرت فرمودند در مدینه در میان دانشمندان نشسته بودم و هرگاه مسأله دشواری پیش می آمد به من اشاره می کردند و با من در میان میگذاشتند که همه را جواب میدادم اباصلت میگوید محمد بن اسحاق بن موسی بن جعفر از پدرش موسی بن جعفر روایت میکند که به فرزندانش میفرمود این برادرتان على بن موسى الرضاء عالم آل محمد ﷺ است پس در همه امور از او بپرسید و آن را حفظ کنید. (فی رحاب ائمه اهل البیت علیهم السلام،ص 107)