گزارش مختصری از مناظره اول

در عیون اخبار الرضا در این باره چنین میخوانیم هنگام ورود علی بن موسى الرضا - عليه السلام - ، مأمون به فضل بن سهل، وزیر مخصوصش دستور داد که پیروان مکتبهای مختلف را مانند جائلیق عالم بزرگ مسیحی) و رأس الجالوت (پیشوای بزرگ یهودیان) و رؤسای صائبین و هربز اکبر پیشوای بزرگ زرتشتیان و سنظامی رومی عالم بزرگ نصرانی را دعوت کند و هم چنین علمای دیگر علم کلام را تا سخنان آن حضرت را بشنوند و هم آن حضرت سخنان آنان را فضل بن سهل آنان را دعوت کرد هنگامی که جمع شدند نزد مأمون آمد و گفت: همه حاضرند مأمون گفت: همۀ آنان داخل شوند، پس از ورود به همه خوش آمد و تهنیت گفت سپس افزود من شما را برای کار خیری دعوت کرده ام و دوست دارم با پسر عمویم که اهل مدینه است و تازه بر من وارد شده مناظره کنید فردا همگی نزد من آیید و احدی از شما غیبت نکند. همه گفتند به چشم همه سر برفرمانیم و فردا صبح همگی نزد تو خواهیم آمد شاید هدف مأمون از اعلام قبلی این بود که آنان را برای مناظره آماده سازد مبادا در این امر غافلگیر شوند و روحیه خود را از دست بدهند. حسن بن سهل نوفلی (حسن بن سهل نوفلی با این که علمای رجال او را صریحاً توثیق نکرده اند لیکن گفته اند او را کتبی است خوب و کثیر الفائده، جامع الرواة، مرحوم اردبیلی، ج ۱، ص ۲۲۶). میگوید ما خدمت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام - مشغول صبحت بودیم که ناگاه یا سر خادم که عهده دار کارهای حضرت - علیه السلام بود وارد شد و گفت مأمون به شما سلام می رساند و میگوید برادرت به قربانت باد اصحاب مکتبهای مختلف و ارباب ادیان و علمای علم کلام از تمام فرقه ها و مذهبها جمع اند اگر دوست دارید قبول زحمت فرموده فردا به مجلس ما آیید و سخنان آنان را بشنوید و اگر دوست ندارید اصرار نمیکنم و نیز اگر مایل باشید ما به خدمت شما می آییم و این برای ما آسان است امام - علیه السلام - در یک گفتار کوتاه و پرمعنی فرمود ابلغه السلام وقل له قد علمت ما اردت و انا سائر اليك بكرة ان شاء الله.»