برادران امام رضا - علیه السلام

امام موسی بن جعفر - علیه السلام - دارای ۳۷ فرزند؛ نوزده پسر و هیجده دختر از مادران متعدد بوده اند. بدین سان حضرت على بن موسى الرضا - عليه السلام - ۱۸ برادر داشته اند که عبارتند از:

۱ - ابراهیم

۲- عباس

قاسم از یک مادر

۴- اسماعیل

۵- جعفر،

۶ -هارون

7-حسن از یک مادر

8-احمد

۹- محمد

۱۰ - حمزه از یک مادر

۱۱- عبدالله

 ۱۲ - اسحاق

۱۳ - عبيد الله

۱۴ - زید

۱۵ - حسن

۱۶- فضل

۱۷- حسین

۱۸ - سلیمان از یک مادر

از شرح زندگی این مردان با فضیلت اطلاعات زیادی در دست نیست و تنها به صورت متفرقه در کتابهای تاریخ رجال و حدیث درباره آنان مطالبی نقل شده است. همین مطالب اندک نشانگر آن است که این مردان بس با فضیلت بوده اند و برای دستیابی به شایستگی، تقوا و بندگی خدا بسیار کوشیده اند و زندگی آنان دارای عبرتها و پندهای فراوان است. جناب شیخ مفید در این باره مینویسد هر یک از فرزندان امام موسی بن جعفر - علیه السلام  در فضیلت و منقبت میان مردم مشهور بوده اند. شرح فضیلتها و پژوهش در زندگی این مردان بزرگ در این اثر نمی گنجد و تنها به چند نمونه از بزرگی این مردان با فضیلت اشاره می شود. شیخ مفید درباره محمد بن موسی به نقل از رقیه خاتون دختر موسی بن جعفر چنین مینویسد. همواره با وضو بود و نماز میخواند و در تمام شب وضو میگرفت و نماز میخواند و ما صدای ریختن آب و وضو گرفتن او را می شنیدیم او پس از وضو و نماز اندکی میخوابید دوباره از خواب بر میخواست وضو میگرفت و نماز میخواند و مجدد اندکی میخوابید و پس دوباره صدای ریختن آب وضو و نماز او را میشنیدم و شب را این گونه به صبح میرسانید و هر وقت او را دیدم این آیه شریفه وكانوا قليلاً من الليل يهجعون به خاطرم می آمد. درباره ابراهیم و قاسم از دیگر فرزندان او می نویسد. ابراهیم پسر موسی بن جعفر با سخاوت شجاع و کریم بود و در زمان مأمون از طرف محمد بن محمد بن زيد بن على بن حسين - عليه السلام - والى یمن شد و فرزندش قاسم دارای منزلتی عظیم و مقامی والا بود و حضرت موسی بن جعفر - عليه السلام - او را بسیار دوست میداشت و در وصیتهایش به او اشاره کرده است. جناب سید بن طاووس بر استحباب زیارت او تاکید کرده  و مقام او را مانند مقام ابی الفضل العباس و علی اکبر دانسته است. درباره حمزة بن موسى بن جعفر نوشته اند: او مردی دانشمند با فضیلت دارای تدین کامل عالی مرتبت و در بردارنده منزلتی عظیم و شأنی جلیل بود دوست و دشمن و خاص و عام او را دوست میداشتند. برخی از محققان بر این باورند که او به همراه برادرش علی بن موسی الرضا به خراسان آمد و در محل دفن او اختلاف نظر است گروهی معتقدند او در شهر ری مدفون است و حضرت رضا علیه السلام - فرمود کسی که او را در ری زیارت کند مانند آن است که مرا زیارت کرده است. اسحاق بن موسی بن جعفر - علیه السلام - از مردان هر هیخته بنی هاشم به شمار میآید و روایاتی از حضرت رضا - علیه السلام - نقل کرده است آن بزرگوار به امانت داری شهره بود از این رو وی را امین نامیدند ایشان در سال ۲۴۰ در مدینه از دنیا رفت. اسماعیل بن موسی بن جعفر - علیه السلام - از دانشوران بزرگ و جناب اسماعیل بن موسی به مصر هجرت کرد رجال پژوهان درباره دانش او کتابهای مختلف و متعددی که درباره احکام فقهی نوشته است و هجرت او به مصر مطالب مشروحی نوشته اند؛ گروهی از روایاتی که از آن فرهیخته مرد نقل شده است اکنون در دسترس دانشمندان قرار دارد و برخی از اهل سنت نیز از روایات ایشان بهره برده اند. حسن بن موسی بن جعفر نیز از راویان حدیث است و جناب شیخ صدوق از ایشان نقل روایت کرده است برخی از دانشمندان به فضیلت و بزرگی ایشان اشاره کرده اند. شیخ مفید به هارون بن موسی بن جعفر - عليه السلام - نیز اشاره کرده و وی را دارای فضیلت دانسته است. عبدالله بن موسی از دیگر فرزندان آن حضرت است او از مقام و منزلت والا و بالایی برخوردار بود و از بازار مکار دنیای ای وارسته و زهد پیشه کرده بود درباره او نوشته اند پیشانی او به خاطر سجده های طولانی پینه بسته و از پوشیدن لباسهای نرم اجتناب می ورزید. ۵ او در حالی که پا پیری گذاشته بود و امام جواد - عليه السلام - سن بسیار کمی داشت احترام خاصی به آن حضرت میگذاشت در این باره در روایتی چنین آمده است. ابراهیم بن هاشم قمی میگوید به حج رفته بودیم امام جواد - عليه السلام - نیز در حج بود؛ شیعیان از شهرها و کشورهای مختلف برای دیدن آن حضرت آمده بودند در این هنگام عمویش عبدالله بن موسی وارد شد در حالی که پیرمرد پخته ای بود لباسهای خشنی پوشیده و بر پیشانی وی به سبب سجده های طولانی پینه بسته بود امام جواد - علیه السلام از حجره بیرون آمدند عبدالله با تمام قامت بلند شد و به استقبال ایشان شتافت و پیشانی آن حضرت را بوسید در ادامه حدیث آمده است که عبدالله همواره آن حضرت را با واژه یاسیدی خطاب میکرد.

احمد بن موسی (شاهچراغ)

مادر احمد بن موسی

مادر جناب احمد بن موسی پارسا عاقل و مورد توجه حضرت موسی بن جعفر - علیهم السلام - بود و به اندازه ای امام موسی بن جعفر - علیه السلام - به ایشان اعتماد داشت که برخی از اسرار و امانتهای امامت را به طور محرمانه به او سپرد و از ایشان خواست تا از آنها با دقت حفاظت کند و تا زمان شهادتش هیچ کس را از آنها آگاه نسازد و نیز آن حضرت در وصیت نامه معروف خود به ایشان اشاره کرده است. او بلافاصله پس از شهادت حضرت موسی بن جعفر - عليه السلام - با حضرت رضا - علیه السلام - بیعت کرده و ضمن اعتقاد و اعتراف به امامت آن حضرت بر امامت او شهادت داد. علامه مجلسی درباره او چنین نوشته است ام احمد که از همسران و مادر برخی از فرزندان او بود عاقل ترین پارساترین و محبوب ترین زنانش بود تا آن جا که اسرار خود را به او میگفت و امانتهایش را به وی می سپرد. حق همان است که جناب مجلسی نوشته است، چه این که در روایت درباره ایشان چنین آمده است.   وكانت اثيرة عنده اى محبوبة مختارة عند موسی - عليه السلام ام احمد مورد علاقه و برگزیده امام موسی بن جعفر علیه السلام - بود. بدین سان مادر او از زنان با فضیلت و بانوان ارجمند جهان اسلام  

توجه خاص امام کاظم علیه السلام به احمد بن موسی

احمد بن موسی را به دلیری بخشندگی ،پارسایی دانشوری ستوده اند. امام موسی بن جعفر - علیه السلام - او را بسیار دوست میداشت و آشکارا به وی محبت میکرد. شیخ مفید - رضوان الله تعالی علیه در این باره چنین نوشته است احمد بن موسی با سخاوت بزرگوار پارسا و با جلالت بوده و امام موسی بن جعفر - عليه السلام - او را بسیار دوست میداشت و بر دیگران مقدم میداشت و ملک معروف خود در پسیره را به او داده بود گفته اند که آن بزرگوار هزار بنده را در راه خدا آزاد کرد. جناب حسن بن محمد یحیی برای من به نقل از جدش من خبر داد که شنیدم اسماعیل برادر احمد بن موسى - علیه السلام - درباره او چنین گفت: پدرم با فرزندان خود به ملکی که خارج از مدینه داشت رفت و با احمد بن موسی بیست تن از خادمان پدرم همراه بودند. آنان چنان به احمد بن موسی احترام میگذاشتند که هر گاه او مینشست آنان نیز مینشستند و هرگاه می ایستاد آنان می ایستادند و پدرم به اندازه ای او را دوست می داشت که افزون بر ادب خدمتگزاران به جناب احمد بن موسی که چون احمد از پدرم غافل میشد مخفیانه با گوشه چشم او را می پایید و با گوشه چشم به او نگاه محبت آمیز میکرد تا زمانی که احمد در میان ما بود ما متفرق نمی شدیم. توجه خاص امام موسی بن جعفر - عليه السلام - به آن بزرگوار به سبب فضیلتهای نهفته در ایشان بود؛ فضیلتهایی که بسیاری از آنان برای یاران و دوستان آن حضرت نیز آشکار شده بود و از آن رو بود که امام موسی بن جعفر - عليه السلام - ایشان را یکی از اوصیا خود قرار داد و چون به شهادت رسید یاران و دوستانش دور او جمع شدند و گروهی گمان بردند که او وصی و امام پس از امام موسی بن جعفر - علیه السلام - است. از دیگر ویژگیهای مهم او دانش و علم او بود برخی از علما ایشان را از محدثان فاضل و دانشمند دانسته اند که روایات فراوانی از او نقل شده است. این مرد با فضیلت تنها عالم نبود بلکه در میدان عمل به اندازه ای کوشید که در زمره پارسایان و عبادت کنندگان قرار گرفت و از این رو - همان طور که اشاره شد - از ایشان به عنوان ورع ؛ یعنی پارسا و با تقوا یاد کرده اند و گفته اند که با دستان خود هزار قرآن نوشت. وی در عرصه اجتماعی بسیار خیرخواه و موفق بود تا آن جا که هزار بنده را خرید و در راه خدا آزاد کرد و در راه استوار سازی عدالت و پاسداری از حریم حقیقت و ولایت کوششهای فراوانی کرد تا آن جا که در این مسیر به شهادت رسید.