امام به عنوان الگو و اسوه حسنه

محور بودن مسولیت در امامت اسوه بودن امام را ایجاب میکند و امام قبل از اینکه از دیگران مسوولیتی را بطلبد، خود پیشا پیش به آن عمل میکند. امام نسبت به قانون الهی و وظایف شرع، از همه افراد متعهدتر و عامل تر است. او تجلی عینی مجموعه قوانین مکتب است. در نهج البلاغه چنین آمده است: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي وَاللَّهِ مَا أَحْتُكُمْ عَلَى طَاعَةِ إِلَّا وَأَسْبِقُكُمْ إِلَيْهَا وَلَا أَنْهَاكُمْ عَنْ مَعْصِيَةٍ إِلَّا وَأَتَنَاهَى قَبْلَكُمْ عَنْهَا » (نهج البلاغه، خطبه (۱۷۵). ای مردم سوگند به خدا من شما را به هیچ طاعتی وادار نمیکنم مگر آن که پیش از آن خود عمل کرده ام و از معصیتی شما را باز نمیدارم جز آن که پیش از آن ترک گفته ام. امام رضایی در نشر معارف و انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی و با علم و عمل به راهنمایی مسلمانان میپرداختند و مسلمانان بیانات ایشان را در سیره عملی و زندگی حضرت مشاهده مینمودند. صدق و راستی وفای به عهد تواضع احترام به دیگران اهتمام به امور مسلمین بخش کوچکی از نمونه های نقل شده در سیره امام رضا اسلام میباشد از ابراهیم بن عباس نقل شده: من ندیدم که حضرت رضا علام از چیزی بپرسد و با یکی از خدمت گزاران و غلامان خود را فحش دهد و یا غیر از علم و دانش خود از دیگران چیزی نقل کند و در زمانش اعلم از وی را ندیدم، مأمون به عنوان آزمایش همه گونه مسائل از وی میپرسید و او هم جواب همه آنها را می داد و در همه جواب ها از قرآن استشهاد میکرد حضرت رضا هر سه روز یک ختم قرآن انجام میداد....» ابراهیم بن عباس در روایت دیگری گوید: مانند حضرت رضا هم ندیدم و نشنیدم و از آن جناب چیزها مشاهده کردم که در جاهای دیگر مشاهده ننمودم و من او را در حالی که شخصی را با سخنانش اذیت کند ندیدم و هرگز کلام کسی را قطع نمی کرد تا آن گاه که سخنش تمام میشد و احتیاجات احدی را در صورتی که می توانست انجام دهد رد نمی کرد و در نزد هم نشینانش پاهای خود را در از نمینمود من او را هرگز در حال دشنام دادن ندیدم و هرگز مشاهده نکردم وی آب دهان بر زمین اندازد و در حال خنده هیچ گاه قهقهه نمی کرد و همواره تبسم میکرد و هنگامی که سفره طعام گسترده میشد غلامان و خدمت گزاران حتی دربانان و نوکران خود را امر میکرد تا سر سفره بنشینند و با آن حضرت غذا بخورند حضرت رضا علام بسیار کم میخوابید و اکثر شبها را تا صبح بیدار بود حضرت أبو الحسن الرضا سلام الله علیه بسیار روزه می گرفت و روز اول و وسط و آخر ماه از وی ترک نمیشد می فرمود روزه داشتن در این سه روز مثل این است که انسان همیشه روزه داشته است وی صدقه و احسان زیادی داشت و در نهانی اتفاق میکرد در این باره معروف بود و بیشتر این صدقات را در شبهای تاریک خود انجام می داد.