نماز

امام رضا علیه السلام فرمود: 

پس اگر فردی بپرسد که چرا به نماز مأمور گشتند، جواب آن است که در نماز اقرار به مالکیت خداوند است و این صلاح عموم است زیرا در آن رها کردن معبودان دیگر و گذر کردن از همه آنها و رسیدن به پیشگاه خداوند جبار است با کمال کوچکی و اظهار ذلت نیازمندی و خضوع و خشوع، و اعتراف به بندگی و طلب بخشش از گناهان گذشته و نهادن پیشانی بر روی خاک هر روز و هر شب تا اینکه بنده همیشه به یاد خدا باشد و او را فراموش نکند و در درگاه او خودباخته و پر هراس و کوچک و حقیر و خواهنده و مایل به افزونی دین و دنیای خود باشد بعلاوه انزجار از گناه و تباهی که در آن است و این عمل مرتب برای او ادامه دارد در شبانه روز برای اینکه بنده مدبر و سرپرست و خالق خود را از یاد نبرد و به فراموشی نسپارد تا که به ناشکری و ناسپاسی افتد و طغیان و سرکشی کند و برای اینکه همیشه در سلک طاعت پروردگار خود باشد و به وظایف بندگی در پیشگاه خدایش قیام کند و این عبادات جلوگیر باشد او را از گناهان و مانعی برای او باشد از گرایش به فساد و خرابکاری.»(۱. همان مأخذ، ج ۲، صص ۱۰۳ - ۱۰۴)

نماز معراج مؤمن است و از این طریق هر متقی می تواند طلب قرب به خدا بنماید و امام علیه السلام به بعضی از مصالح و حکمتها در تشریع آن استدلال کرده که به شرح زیر است: 

الف. از فواید نماز و ثمرات آن اقرار به بندگی مطلق خدای متعال و خالق بزرگی است که مانندی برای او نیست و بر نمازگزار است که بر خشوع و خضوع و خواریش در برابر خدا بیفزاید و طلب گذشت و آمرزش از گناهانی بنماید که در طول حیات مرتکب شده است. 

ب. نماز اگر صحیح جامع الشرایط برگزار شود پس انسان را از ارتکاب گناهان حفظ میکند و او را از منکر باز میدارد و به سوی خیر راهنمایی می کند.

ج. تکرار نماز در هر روز از حکمت آن است که انسان اتصال دائم خود را به خالق و مدبر امورش محکم کند اضافه بر این فوایدی که امام علیه السلام بیان کرد نماز بهترین راه ادامه مجتمع انسانی با قوای روحیه خلاقه است. 

اگر انسان با خدایش ارتباط روحی نداشته باشد خشیت و ناراحتی بر او چیره میشود و نماز او را در ارتباط با مبداً فیاض کمک میکند و از او ترس و وحشت و کدورت را بر طرف میسازد و بعلاوه قدرتی به او می دهد که می تواند در برابر کلیه حوادث سخت ایستادگی کند.

اذان نماز

امام رضا علیه السلام فرمود:

«اگر کسی بپرسد که اذان را بگو چرا بدان مأمور گشته اند؟ در پاسخ گویند برای علتهای بسیار و از آن جمله یادآوری است و هشدار دادن شخص غافل است به نماز و اعلان وقت است برای کسی که اوقات نماز را نمی داند و اینکه این اذان خواننده ای باشد خلق را به سوی عبادت پروردگارشان و مایلشان کند به ترغیب و تحریص به نیایش و به اقرار در آورد آنان را به یگانگی معبود و ایمان را ظاهر و علنی و اسلام را آشکار سازنده و اعلام کننده ای است کسانی را که از آن غافل گشته اند؛ و جز این نیست که مؤذن را مؤذن گفته اند برای آنکه اعلام نماز و برپایی آن را به گوش همه می رساند.»(۱. همان مأخذ، ص ۱۰۵)

امام علیه السلام از حکمت در تشریع اذان صحبت میکند و اینکه اذان:

الف. یادآوری به شخص فراموشکار و آگهی به فرد غافل است که به اداء این فرضیه قیام کند. 

ب. معرفی وقت نماز است برای آماده شدن مسلمانان جهت انجام نماز جماعت و فرادی

ج. دعوت است برای عبادت خالق بزرگ و اقرار به وحدانیت او.