صبر در ارتباط

یکی از مواردی که باعث تکمیل فرایند ارتباط و در عین حال ایجاد ارتباط پایدار می شود به خرج دادن صبر و حوصله در این فرایند است. در سیره معصومین هدست کم دو نکته در این باره به چشم می خورد؛ اول این که تلاش ایشان بر این بوده است که موضوع را به طور کامل توضیح دهند و دوم این که هنگام برقراری ارتباط صبر میکرده اند تا طرف مقابل صحبت را به پایان رساند. امام رضا از قول پدرانش درباره شیوه ارتباطی پیامبره می فرماید:

... وَ لَا يَتَكَلَّمُ فِي غَيْرِ حَاجَةٍ يَفْتَتِحُ الْكَلَامَ وَ يَخْتِمُهُ بِأَشْدَاقِهِ يَتَكَلَّمُ بِجَوَامِع الْكَلِمِ فَضْلًا لَا فُضُولَ فِيهِ وَ لَا تَقْصِيرُ ... مَنْ جَالَسَهُ صَابَرَهُ حَتَّى يَكُونَ هُوَ الْمُنْصَرِفَ عَنْهُ... (1) 1. عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۳۱۸. )

... و بدون این که نیازی داشته باشد سخن نمی گفت سخنهای خود را سنجیده میگفت و با مردم واضح و روشن گفتگو میکرد با هر کس هم صحبت میشد او را ترک نمیگفت تا هم صحبتش او را ترک کند و از وی جدا شود...

در آیه شریفه ای که به نقلی درباره ارتباط مربوط است(2) ۲. آل عمران ٫ ۲۰۰؛ «يا أيها الذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ. ) نیز قبل از

45

هر چیزی توصیه به صبر شده است. البته صبری که مد نظر تعالیم دینی است، صبری توأم با مجاهدت است. امام رضا در مناظره ای که با علمای اهل سنت ترتیب داده شده بود ضمن به خرج دادن حوصله بسیار در طول مناظره و نقل شواهد گوناگون از احادیث مورد قبول اهل بیت و عامه در فرازی به روایتی از پیامبر ه اشاره میفرماید که طی آن هنگامی که آیه ۲۳ سوره شوری(1) قُلْ لا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبي ) بر پیامبر نازل شد ایشان در میان مردم خطبه خواند و پس از حمد و ثنای خداوند فرمود :

«ای مردم خداوند بر شما امری را واجب کرده است؛ آیا میتوانید امر پروردگار را انجام دهید؟»

در این هنگام مردم سکوت کردند و جواب آن حضرت را ندادند پیغمبر اکرم سه روز بعد بار دیگر سخن خود را تکرار کرد و کسی جواب نداد. روز سوم نیز خطبه خواند و فرمود شما باید امر خداوند را اطاعت کنید مردم باز سکوت کردند. پیغمبر ماه فرمود: خداوند متعال از شما طلا و نقره یا مأکول و مشروب نخواسته است. گفتند: «پس در این صورت قبول کردیم ولیکن اکثر آنها به گفته خود وفا نکردند.»(2) ٢. عيون اخبار الرضاء الله، ج ۲، صص ۳۲۴- ۳۲۵)

نکته ای که در این روایت مبرهن است این است که پیامبر (ص) به دلیل

46

اهمیت پیام و شناختی که از گیرندگان پیام خود دارد سه روز مداوم برای انتقال پیام اصلی صبر میکند.